کلاه کردی نوعی پوشش سر و جزئی زینت‌بخش برای لباس کردی است. یک اکسسوری پوشیدنی که از دیرباز مردان و زنان کُرد برای مراسمات عروسی و برخی مجالس خاص و گاها استفاده روزمره بر سر می‌گذاشتند. حالت استوانه‌ای کوتاه با ارتفاع 10 تا 15 سانتی‌متر دارد و می‌تواند از جنس نخ بافت، پشم یا کاموا باشد.
در واقع انواع کلاه سنتی شامل مدل زنانه، مردانه و بچه‌گانه است که طراحی، رنگ و ظاهر متفاوتی دارند؛ اما جزو صنایع دستی مهم مناطق کُردنشین نیز محسوب می‌شود. در کل کلاه کردی هم به منظور زیبایی و هم به عنوان نماد غیرت، قومیت و فرهنگ کُرد مورد استفاده قرار می‌گیرد که یادآور ارزش‌ها و سنت‌های فرهنگ غنی کردستان است. استفاده از کلاه کردی توسط مردان و زنان کُرد به منطقه محل سکونت، ذوق و سلیقه شخصی بستگی دارد.
هنرمندان کُرد، کلاه کردی مردانه (کلاو یا تقیله) را با ترکیبی از رنگ مشکی و سفید و با طرح‌هایی خاص می‌بافند. پس کلاه کردی مردانه می‌تواند دست ساز یا ماشینی تولید شود که طرح دست ساز آن ظرافت و وقار بیشتری دارد و با قیمت بالاتری قابل خریداری است. افراد مسن کلاه کردی مردانه را از روی عادت، ارق و تعصب همواره بر سر می‌گذارند. برخی از مردان جوان هم به منظور حفظ ارزش‌ها و با هدف زیبایی و آراستگی، کلاه کردی را با لباس کردی خود ست می‌کنند.
اسم کلاه کردی زنانه همان تاس کلاه کردی یا کلاه فیس کردی است. کلاه زنانه کردی می‌تواند از پارچه یا مخمل ساخته شده و سپس تزئین شود. تزئین کلاه کردی را معمولا با استفاده از سکه‌های اصیل، گولنگه (منگوله)، منجوق و مهره‌های رنگی انجام می‌دهند. که توسط هنرمندان باتجربه و افرادی ماهر انجام می‌شود، چراکه یکسری ریزه‌کاری و فوت‌وفن دارد! این روزها افراد زیادی در حوزه طراحی وتزئین کلاه فیس زنانه کردی فعالیت دارند، ولی دقت در ظرافت و کیفیت کار، وجه تمایز بین انواع کلاه زنانه کردی در فروشگاه منجوق و سایر مکان‌هاست.
پیشینه تاریخی انواع کلاه کردی به قرن 13 تا 14 میلادی برمی‌گردد که نوشته‌های ابن خلدون بر اولین پوشش کردی اشاره کرده است. گفته شده که کُردها نوعی کلاه به نام مندیل یا روسری پیچیده به دور استفاده کرده‌اند. حتی تصاویر ماندگار از مادها هم به پوششی شبیه کلاو اشاره دارد. بسته به فرهنگ و منطقه محل سکونت، کلاه کردی نماد موقعیت اجتماعی، قومیتی و فرهنگی بوده و مردان در گذشته به منظور محافظت در برابر آفتاب و باد در کوهستان استفاده می‌کردند. تازه برخی اعتقاد داشتند که سر مردان نباید لخت باشد و باید کلاه بر سر بگذارند. کلاه کردی زنانه هم به منظور زیبایی و آراستگی استفاده می‌شد.
اسم کلاه کردی مردانه، کلاو یا تاقیله (تقیله) است و با عنوان فیس هم شناخته می‌شود. اسم کلاه کردی زنانه هم تاس کلاه کردی (تاس کلاو) است و با نام کلاه فیس کردی یا کلاه سنتی زنانه کردی هم شناخته می‌شود. تازه برخی هم به عنوان کلاه کردی زنانه برای عروسی می‌شناسند چرا که به علت آراستگی، انواع کلاه کردی زنانه را برای مراسمات عروسی و مجالس مهم بر سر می‌گذارند.
کلاه کردی بسته به طرح، سه نوع مردانه، زنانه و بچه‌گانه دارد. شکل و ساختار متفاوتی داشته و مدل دست بافت آنها از ارزش و ظرافت بالاتری برخوردار است. انواع کلاه کردی مردانه می‌تواند در طرح‌های مختلفی به نام طرح هژار (هه‌ژار) یا طرح هورامان بافته شوند. این روزها حتی مدل‌های ماشینی هم در بازار یافت می‌شود. کلاه زنانه کردی هم بسته به تزئینات و متریالی که روی آن کار شده، می‌تواند طرح و شکل متفاوتی داشته باشد. کلاه کردی بچه‌گانه می‌تواند پسرانه یا دخترانه باشد و بیشتر جنبه زیبایی و آراستگی دارد.
کلاه فیس زنانه کردی هم استوانه‌ای کم ارتفاع است که از نوعی مقوا یا روان دوز سفت ساخته می‌شوند تا ایستایی خود را حفظ کند. سپس با رویه‌ای از مخمل یا پارچه مخصوص پوشانده می‌شود و روی آن را تزئین می‌کنند. بسته به مدل، معمولا رشته‌ای آویزان دارد که زیر گردن قرار می‌گیرد و به نگه‌داری کلاه روی سر کمک می‌کند. این رشته معمولا با سکه‌های اصیل و قدیمی آراسته شده و آن را «قطاره» نیز می‌نامند.
کلاه زنانه کردی بسته به تزئینات و متریالی که روی آن کار شده، می‌تواند اسامی مختلفی داشته باشد. مثلا تاس کلاه کردی که با سکه قدیمی و گولنگه (منگوله) تزئین شده را به عنوان کلاه فیس کردی قدیمی می‌شناسند. طرح سلنطتی معمولا ردیف‌هایی از سکه قدیمی با مهره‌های بزرگ رنگی رویش کار می‌شود. امروزه تاس کلاه کردی را با انواع مروارید، گل‌های فلزی، سنگ و فیروزه تزئین می‌کنند که طرحی خاص و مدرن می‌آفریند. طرح‌هایی که ترکیبی از سنت و مد است، هم جنبه زیبایی دارد و هم یادآور ریشه‌هاست!
مدل کلاه فیس کردی جدید
کلاه کردی معمولا به صورت فری سایز بافته می‌شود، ولی می‌توان براساس اندازه دور سر، آن را در سایز دلخواه سفارش داد. برای خرید کلاه فیس بچه‌گانه لازم است ابتدا دور سر بچه را با متر اندازه بگیرید؛ سپس از طریق فروشگاه‌های معتبر سایز و طرح دلخواه را سفارش دهید. بنابراین برای اطمینان بیشتر بهتر است خرید کلاه کردی زنانه براساس اندازه دور سر انجام شود.
کلاه زنانه کردی یا همان کلاه فیس کردی جزئی زینتی برای لباس بانوان است. این روزها کلاه فیس کردی در انواع طرح‌های قدیمی، طرح‌های جدید و یا ترکیبی از مد و سنت ساخته و آراسته می‌شود. هر فرد براساس سلیقه و ذوق هنری خود تزئینات و طرح آن را انتخاب کرده و با لباس کردی ست می‌کند. بر سر گذاشتن تاس کلاه کردی یادآور سنت‌های قدیمی و فرهنگی غنی کردستان است. ضمن اینکه پوشش فرد را باشکوه و زیباتر جلوه می‌دهد؛ به همین دلیل امروزه محبوبیت خاصی میان بانوان پیدا کرده است. پس هر فردی بسته به سلیقه شخصی خود می‌تواند اقدام به خرید کلاه زنانه کردی کرده و آن را برای مراسمات عروسی، مجالس رسمی، دورهمی‌ها و مهمانی‌ها استفاده کند.
کلاه کردی زنانه را می‌شود با متریال متفاوتی تزئین کرد و انواعی از طرح‌های سنتی و قدیمی یا جدید و امروزی آفرید. به همین خاطر با اسامی مختلفی هم نامبرده می‌شوند. چند مدل کلاه لباس کردی جدید عبارتند از:
قیمت کلاه فیس کردی را نوع متریال، حجم متریال و طرحی که روی کلاه کردی کار شده، تعیین می‌کند. مثلا قیمت یک طرح پرکار با طرحی خلوت و کم‌کار طبیعتا فرق دارد! ولی در کل قیمتش می‌ارزد به تمام احساس، نمادها و زیبایی که منتقل می‌کند!
کلاه فیس زنانه کردی را بهتر است داخل جعبه یا محفظه‌ای نگه دارید که فشار بر آن وارد نشده و از فرم نیفتد. اگر احیانا منجوق‌دوزی روی کلاه کردی باز شد یا نیاز به ترمیم داشت، بهتر است آن را به بافنده اصلی بسپارید یا فرد متخصص در این حوزه آن را انجام دهد.
در این مقاله به شناخت کلاه کردی و انواع آن پرداختیم. این روزها کلاه کردی زنانه، مردانه وبچه‌گانه با هدف آراستگی و زیبایی با لباس کردی ست می‌شود. نماد هویت فرهنگی و ارزش‌های جامعه کُرد بوده و نوعی صنایع دستی کردستان است که از قدیم تاکنون نسل به نسل آمده و هویتش را حفظ کرده است. با هدف آراستگی، مدل زنانه را معمولا تزئین کرده و یکسری پولک، منجوق، سکه، مهره و گل را روی آن دوخت می‌زنند. پس کلاه فیس کردی یک نوع کلاه زنانه کردی برای عروسی است که به طرز عجیبی خاص و دلرباست. اگر می‌خواهید در مراسمات عروسی خاص باشید و با استایلی اصیل و منحصربه‌فرد ظاهر شوید، می‌توانید اقدام به خرید کلاه زنانه کردی از منجوق نموده و با لباس کردی سورانی یا هر نوع لباسی ست کنید.
نوشته شده توسط فاطمه خضرنژاد
(F.Xezrnezhad72@gmail.com)
برچسب ها
انواع کلاه برای لباس کردی انواع کلاه فیس کردی کلاه کردی جدید مدل کلاه کردی دخترانه کلاه فیس کردی قدیمی کلاه کردی سنتی زنانه انواع کلاه محلیارسال دیدگاه
دیدگاه ها
آخرین مطالب
